Preek van de leek

Een rondje internet toont dat het domineeschap geassocieerd wordt met roeping en toewijding. In online afbeeldingen komen we hem of haar nogal eens tegen in zwart pak, bijbel onder de arm en met een oneindige voorraad zondagse glimlachen. Alsof hij/zij rechtstreeks vanuit de hemel is gezonden.

Vanaf hier houd ik het op een zij (een domina dus) maar om hem ook recht te doen, blijf ik het begrip dominee hanteren. Maar voel je als domi-nee-man vooral aangesproken. Mijn preek betreft àlle geestelijk werkers die op Gods akker arbeiden.

Op het eerste gezicht lijkt het alsof zij zondag na zondag preken geeft, huwelijken inzegent en pastorale bezoeken aflegt. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, verschijnen preek-ideeën niet zomaar in haar hoofd. Zij kan niet gewoon 's nachts wakker worden en denken:

Ik weet wat er zondag moet gebeuren. Nee, er gaat een hele wetenschap achter schuil.

Er zijn exegese, hermeneutiek, theologische discussies en een heleboel koppen koffie.

Het is als het maken van een wetenschappelijk experiment, behalve dan dat het doel is om de gemeente te inspireren, in plaats van een chemische reactie te veroorzaken.

Daarbij is de Bijbel het ultieme handboek van de dominee.

Een dominee zonder Bijbel is als een astronaut zonder ruimtepak; het kan technisch gezien wel, maar het is niet aan te raden. Die Bijbel is als het ware een verlengstuk van haarzelf.

Zij draagt dat boek met zich mee alsof het een extra ledemaat is, altijd klaar om te worden geraadpleegd in tijden van nood (of discussie).

Maar de Bijbel kan hier en daar best ingewikkeld zijn. Bestrijdt de ongelovigen, zo lezen we, maar ook staat er Heb uw vijanden lief! Het is aan de dominee om dit alles te ontrafelen en het aan de gemeente uit te leggen met de juiste dosis theologische nuance.

Geen wonder dat zij zoveel koffie nodig heeft.

Een van de meest intrigerende aspecten van het domineeschap is de zondagse glimlach.

De dominee begroet de gemeente met een brede lach, alsof zij de hele week op dat ene moment heeft gewacht. Handig zo’n “masker”: Daaronder kan zij alles verbergen; van vermoeidheid na een slapeloze nacht voor een belangrijke preek tot een onverwacht pijnlijk knellende schoen. Het is een glimlach die zegt: Alles is in orde. Ik heb het onder controle.

Zelfs als dat niet het geval is.

Wat te denken van de gemeente, de kudde, die als een vat vol tegenstrijdigheden van de dominee verwacht dat zij de dolende schapen wel weet te verbinden.

Kerkgangers kunnen onvoorspelbaar zijn. Terwijl de dominee gepassioneerd over een thema spreekt, ziet ze vanuit haar ooghoek een gemeentelid in slaap sukkelen.

Ook is er altijd wel iemand die de dominee na de dienst opzoekt met de meest complexe theologische vraag ooit bedacht. Alsof deze mens probeert te bewijzen dat de dominee het bij het verkeerde eind heeft.

En dan die eindeloze kerkenraadsvergaderingen, waar allerlei beslissingen worden genomen, van de kleur van de nieuwe gordijnen tot de muzikale bijdrage voor de Paaswake.

De dominee moet diplomatiek, geduldig en bovenal een vredestichter zijn.

En toch …

Ondanks al deze uitdagingen blijft de dominee trouw aan haar roeping. Zij is de herder van de kudde, de gids voor de zoekenden en de bemoediger voor twijfelaars. De pastor die deelt in de hoogte- en dieptepunten van de gemeenteleden, van geboortes tot sterfgevallen en alles daartussenin. De bevlogen leider die hen de weg wijst in de wonderlijke wereld van geloof en samenleving.

Jawel, de voorganger met het vermogen om de diepste theologische vraagstukken te behandelen met een knipoog en een glimlach, mag een godsgeschenk genoemd worden.

Moge de glimlach van de dominee eenieder tot voorbeeld zijn. Zelfs als het leven hen voor uitdagingen stelt die net zo ingewikkeld zijn als de Bijbel zelf.

Dan komt het moment waarop de dominee zegt: “Het is mooi geweest. Ik ga met emeritaat.”

Er gaat een schokgolf door de gemeente. Tranen worden weggepinkt. Men zoekt steun bij elkaar en probeert de nieuwe situatie het hoofd te bieden. Er staat niet direct een opvolger in de steigers om het onmiddellijk over te nemen.

Gezocht moet worden naar een herder en schaap-met-vijf-poten ineen. Een enorme uitdaging. Wat als dat niet één, twee, drie lukt?

Goddank is er dan altijd nog de koffie om de gemeente door de moeilijke momenten heen te helpen.

Zo moge het zijn.

Lammyskrabbels.nl